Kampanja premijera Viktora Orbana za prolećne parlamentarne izbore dogodine u punom jeku

IZBORNI „TURIZAM“ I PRISLUŠKIVANJE OPOZICIJE

Piše: Vlastimir Vujić (Budimpešta)

Naredne godine na proleće u Mađarskoj se održavaju redovni parlamentarni izbori. S jedne strane, opozicija koja se po prvi put jedinstveno okupila ima dobre šanse da posle 12 godina pobedi Viktora Orbana i njegovu desnu-konzervativnu partiju Fides. S druge strane, debata o nepravednom izbornom zakonu i mogućoj prevari Orbanove vlade — uzima maha. Jedan deo ove debate je i pravo glasanja putem pošte. Za neke Mađare i Mađarice u instranstvu važi, a za druge ne?

Enigmatsko poštansko glasanje

Konkretno, pripadnici mađarske nacionalne manjine u susednim zemljama, koji imaju mađarsko državljanstvo, od 2018. imaju pravo da glasaju na parlamentarnim izborima, iako ne žive u Mađarskoj. Doduše, oni ne mogu da glasaju direktno za kandidate, ali mogu za partijske liste i — putem pošte.?

Ali, oni koji su na radu u inostranstvu, a i dalje su prijavljeni u Mađarskoj, nemaju to pravo (a to je slučaj kod većine). Oni moraju da putuju u domovinu ili u udaljena mađarska predstavništva (Budimpešta im, uz to, ne finansira ni troškove puta, niti pansiona?), i zbog toga su mađarska udruženja u rasejanju (pre nekoliko meseci) pokrenula kampanju da se svim građanima Mađarske koji žive i rade u inostranstvu omogući glasanje putem pošte.

Međutim, vlada aktuelnog mađarskog premijera o ovoj inicijativi mađarske dijaspore — uporno ćuti. Zašto? Razlog je jednostavan. Ogromna većina manjinskih Mađara, posebno u Rumuniji, Srbiji i Ukrajini — Orbanove su pristalice i glasaju za njegovu stranku. To je izraz njihove zahvalnosti zbog toga što su im omogućili lakše dobijanje mađarskog državljanstva, kao i pristup socijalnim beneficijama i tržištu rada u matici. Uz to, od Vlade Viktora Orbana preko Fonda „Prosperitas“ dobijaju i novac(.), što otkriva „naličje“ skrivene Fidesove strategije.

Kritički nastrojeni sunarodnici — nepoželjni

Za razliku od njih, mađarski emigranti na Zapadu često kritikuju politiku Vlade u Budimpešti, posebno premijera Viktora Orbana koji je njihov zahtev da se svim Mađarima u inostranstvu omogući glasanje putem pošte odbacio u maju ove godine? „U godini pre izbora ne mogu da se menjaju pravila glasanja“, rekao im je tada, pozivajući se na pravne smernice Venecijanske komisije. Međutim, Orban je u novembru promenio nešto drugo: Pravo prijavljivanja mesta boravka. Svaka građanka i građanin Mađarske u zemlji i inostranstvu može od 2022. da ima fiktivnu adresu u Mađarskoj, čak i ako u njoj nikada nije živeo (sic.)?

Orbanov izazivač i glavni kandidat ujedinjene opozicije, Peter Marki-Zaj, osudio je ovu pravnu samovolju, rekavši „Očigledno je da se Fides pripema na organizovane izborne malverzacije“. On time misli na Orbanov „izborni turizam“ kao i tokom izbora 2018. godine. Tada su hiljade birača iz Transilvanije (Rumunija), Vojvodine (Srbija) i Zakarpata (Ukrajina), stotine iz Slavonije i Baranje (Hrvatska) i desetine iz Pomurja (Slovenija) i Štajerske (Austrija) — prevoženiu mađarske pogranične opštine da bi glasali?. Mađarski mediji tada su otkrili mnogo prijavljenih „birača“ sa dvojnim državljanstvom na fiktivnim adresama u Mađarskoj(.) i dokumentovali da bez ove vrste izborne malverzacije Orbanu i Fidesu ne bi pošlo za rukom da čak u dva od tri četvorogodišnja mandata — osvoje dvotrećinsku većinu (kojom su ukinuli dotadašnji i usvojili novi Ustav zemlje?)

Brisel je vrlo zabrinut (i ako uporno i dalje traga za mehanizmima kojima bi sprečio ponavljanje izborne zloupotrebe ovakve vrste Viktora Orbana), odnosno masovno „papirnato“ naseljavanje virtuelnih stanovnika u Mađarsku zbog četvrte podrške zaredom njegovoj populističkoj vladavini? Jer, očigledno je da je Zakon o fiktivnom prijavljivanju boravka u Mađarskoj — interesni doping za (sve radikalnije.) vladajuće desničare u toj državi, ali i recept za autoritarne države u regionu.

Proevropska mađarska opozicija za aprilske izbore dogodine već sada od EU zahteva međunarodnu posmatračku misiju. „Evropski parlament i Komisija, zbog minimuma regularnosti, imperativno moraju da pošalju posmatrače u Mađarsku“ — podvukao je opozicioni gradonačelnik Budimpešte Gergelj Karačonji (predstavnik levog centra i proevropskih ideja), koji je posle decenije smenjivanja „narandžastih“ lidera na čelu metropole, naneo prvi veliki poraz Viktoru Orbanu dvotrećinski pobedivši kandidata za gradonačelnika Budimpešte (i člana Glavnog odbora njegove stranke Fides) — Ištvana Tarloša.

— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —

Afera „Pegaz“

Lideri mađarske opozicije strahuju i od još jedne Orbanove predizborne „tajne“ akcije? Naime, globalna istraga konzorcijuma nekoliko vodećih svetskih medija, objavljena u drugoj polovini ove, 2021. godine, pokazala je da je Pegaz („Krilati konj“), špijunski softver izraelske kompanije NSO Group, korišćen u Mađarskoj za tajno praćenje mnogih, uključujući najmanje 10 advokata, tri opoziciona političara i nekoliko novinara kritičnih prema politici vlade Viktora Orbana, a u Briselu sumnjaju da iza svega upravo stoji kabinet premijera Mađarske.

Mađarski zvaničnici, ne poriču da su koristili Pegaz, čak tvrde da su sve aktivnosti tajnog praćenja sprovedene (i da se i dalje sprovode?) u skladu sa mađarskim zakonom… I dok je mađarska ministarka pravde Judita Varga nedavno odbila da dođe na ispitivanje u Odbor za nacionalnu bezbednost mađarskog parlamenta (novinarima jedino rekavši da su „svakoj zemlji i te kako potrebni takvi alati“.), iz Odbora EP za građanske slobode, pravosuđe i unutrašnje poslove decidirano su potvrdili da odbijanje Vlade Mađarske da potvrdi ili demantuje da li je odgovorna za špijuniranje — „predstavlja novu veliku brigu za Evropski parlament“.